Gelişim testleri çocuklara 0 – 6 yaş döneminde uygulanan ve çocukların bilişsel gelişimi, sosyal – duygusal gelişimi, dil gelişimi, motor becerileri gelişimi ve öz- bakım becerileri gibi gelişimsel özelliklerini değerlendiren testlerdir. Ülkemizde 0-6 yaş çocuklarının gelişimsel değerlendirilmesinde en çok başvurulan testler DENVER II ve Ankara Gelişim Tarama Testi (AGTE) envanterleridir. Bu testler çocuğun gelişimini takip amaçlı da kullanılabilmekle birlikte genelde bir psikolog veya psikiyatri uzmanı tarafından tarama amaçlı istenmektedir. Yaşı normalinde gelişim gösteren çocuklarda tek sefer yeterli olabilirken, takip edilmesi gereken durumlarda testin belirli aralıklarla tekrar edilmesi gerekebilmektedir. Örneğin, prematüre veya kalıtımsal bir hastalıkla doğum söz konusuysa, doğum sırasında gelişen komplikasyonlar gelişmişse veya çocuk özel eğitime yönlendirilmişse çocuğun müdahaleye verdiği cevabını gözlemlemek amacıyla, uzman yönlendirmesi ile en az 3 ay arayla gelişim testi tekrar edilebilir.
Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan bir tanesi gelişim testlerinin zeka testleriyle karıştırılmamasıdır. Zeka testleri çocuğun yaşı ile zeka düzeyi arasındaki farkın değeri hakkında bilgi veren testlerdir. Bazı aileler gelişim testlerini zeka testi sandığı için bu testleri uygulamaya sıcak bakmayabiliyor, diğer bir yandan da bazı aileler zeka testi olarak düşünerek çocuklarının zeka puanını öğrenmek isteyebiliyorlar. Bu durumların önüne geçmek için aileye açıklamayı yaparken bu testlerin nasıl ve neden yapıldığı daha sonrasında nasıl bir geri bildirim verileceği çok açık bir şekilde anlatılmalıdır.
Çocukların gelişimin çok hızlı olduğu 0 – 6 yaş döneminde fark edilecek en ufak bir durumda erken müdahale ile büyük yollar kat edilebilmektedir. Bu sebeple bu testlerin uygulanması erken teşhis ve müdahale açısından oldukça önemlidir. Yaş özelliklerine hakim olup örneğin çocuğun ilişkisel (göz kontağı kuramamak, arkadaş gruplarına katılmamak… gibi) veya gelişimsel (geç yürüme, geç konuşma… gibi) alanlarda yaşadığı gecikmelerde bir uzmana başvurmak yaşanabilecek daha büyük sorunların önünü kesebilir.
Değerlendirmeler sonucunda yapılacak müdahaleler genellikle belirli gelişim alanını hedef alan, evde ve okulda rahatlıkla uygulanabilen etkinlikler olurken bazı durumlarda belirli merkezlere yönlendirmeler yapılıp çocuğun daha kapsamlı desteklenmesi sağlanabilmektedir. Fakat, bu durumlarda unutulmaması gereken en önemli etken; her test gibi gelişim testleri de tanısal değerlendirmede başvurulan araçlardan sadece bir tanesidir.
Yapılan işin hassasiyeti göz önüne alınarak, bir teşhis koymadan önce değerlendirme testlerinin yanında mutlaka çocuğu gözlemlemek, aile ve bakımından sorumlu kişilerle görüşme yapılmak gerekir. Serbest oyun, okul ziyareti, öğretmen görüşmeleri, doğal ortam gözlemleri uygulanan testlerden daha detaylı ve doğru sonuç verir. Çocuğun test sırasında dikkatinin dağılması, o gün yorgun olması, çıkınca yapacağı aktiviteler gibi bir çok etken testin sonucunu etkileyebilirken, gözlemler tamamlandıktan sonra testin uygulanması hata payını düşürür ve tam resmi görebildiğiniz için size daha net bir hikaye çıkarır. Tüm bunların yapılmasından sonra dahi, sonuç olumsuz çıktığında “etiketleme” görülmemesi için ilkokul çağının sonlarına kadar kesin tanı koymaktan çekinmek gerekir.
Uzm. Psk. Sesil Kalender